Εκδρομες

2019 ΛΑΥΡΙΟ

Την Κυριακή 05.05.2019 πραγματοποιήθηκε η περιήγηση στο Λαύριο. Μετά από μία συννεφιασμένη και βροχερή εβδομάδα, η Κυριακή ξημέρωσε με έναν λαμπρό ήλιο. Ενας καλός σύμμαχος για την εκδρομή μας. Την περιήγηση ανέλαβε αφιλοκερδώς ο κος Δημήτρης Μπίτζιος Δρ. Γεωλόγος, πρώην Διευθυντής στο Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ)

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΙΤΖΙΟΣ
Δρ. Γεωλόγος – Κοιτασματολόγος

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Πανεπιστημιακές σπουδές στο Φυσιογνωστικό τμήμα της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με υποτροφία μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Paris VI (Σορβόννη) Γαλλία που ολοκληρώθηκαν με Διδακτορικό στην εφαρμοσμένη Γεωλογία και Κοιτασματολογία. Εργάσθηκε ως υπεύθυνος γεωλόγος κοιτασματολογικών ερευνών αρχικά σε διάφορες Μεταλλευτικές εταιρίες και στη συνέχεια στο Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ), αρχικά ως Διευθυντής Περιφερειακών Μονάδων και στη συνέχεια ως Διευθυντής Κοιτασματολογίας και του Τομέα Ορυκτών Πόρων και Μεταλλευτικής Έρευνας. Έχει συγγράψει πλήθος επιστημονικών εκθέσεων , μελετών και δημοσιεύσεων . Συμμετοχή με ανακοινώσεις σε Ελληνικά και διεθνή συνέδρια σε θέματα Ορυκτών Πόρων. Μετά την σύνταξη ασχολείται εθελοντικά και δωρεάν με ομιλίες και περιηγήσεις για την μεταλλευτική – πολιτιστική κληρονομιά της πατρίδας μας επικεντρωμένος στο Αρχαίο και Νεότερο Μεταλλευτικό Λαύριο.

Το Λαύριο (γνωστό κατά τον 19ο αιώνα και ως Εργαστήρια Λαυρίου) είναι μια μικρή πόλη στο νοτιοανατολικό μέρος της Αττικής και έδρα του Δήμου Λαυρεωτικής. Είναι γνωστό από την κλασσική αρχαιότητα για την εξόρυξη ασημιού, που ήταν μια από τις κύριες πηγές εισοδήματος της πόλης-κράτους της Αθήνας, για την παραγωγή νομισμάτων και την χρηματοδότηση του Αθηναϊκού στόλου. Τμήμα της πόλης έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός. Το Λαύριο μπορεί να χαρακτηρισθεί ως τόπος με μεγάλη ιστορική και μνημειακή πυκνότητα. (Wikipedia)

ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟ ΛΑΥΡΙΟ ΤΗΣ 05-05-2019
STOP 1: ΣΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο που βρίσκεται στην είσοδο της πόλης του Λαυρίου σε ένα ισόγειο κτίριο.
Τα αρχαιολογικά εκθέματα παρουσιάζονται κατά θεματική ενότητα και χρονολογική σειρά, καλύπτοντας την ανθρώπινη δραστηριότητα στη Λαυρεωτική κατά την Παλαιολιθική τη Νεολιθική περίοδο, τα Κλασικά και Ελληνιστικά χρόνια και μέχρι τον 6ον αι. μ.Χ. Μία αίθουσα είναι αφιερωμένη στην αρχαία μεταλλευτική και μεταλλουργική δραστηριότητα, που εκτός από τα προϊόντα της μεταλλουργικής κατεργασίας και τα αντικείμενα χρήσης τους, εκτίθενται πολλές επιγραφές των “εργαστηρίων” σε μαρμάρινες στήλες με πολύ κατατοπιστικές επεξηγηματικές πινακίδες, όπου μπορεί ο επισκέπτης να εξοικειωθεί με την ορολογία των αρχαίων μεταλλευτών. Στη συνέχεια θαυμάζουμε πλήθος από αναθηματικά αγάλματα και ανάγλυφα από τους αρχαίους δήμους της Λαυρεωτικής.
Έξω στο προαύλιο του Αρχαιολογικού Μουσείου παρατηρήσαμε ένα τριβείο για την λειοτρίβηση (άλεση) του αργυρομολυβδούχου μεταλλεύματος πριν αυτό οδηγηθεί στα πλυντήρια εμπλουτισμού .

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Λαυρίου οικοδομήθηκε το 1970, αλλά ως Μουσείο εγκαινιάστηκε το 1999. Το 2007-2008, το κτήριο ανακαινίστηκε με πρόβλεψη για επισκέπτες με κινητικά προβλήματα (Γ΄ Κ.Π.Σ.). Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι επιγραφές, οι οποίες πιστοποιούν πτυχές του τρόπου εκμεταλλεύσεως των μεταλλείων. Στη στοά στο βάθος εκτίθενται οι ανάγλυφες πλάκες από τη ζωφόρο του ναού του Ποσειδώνος στο Σούνιο (μέσα 5ου αι. π.Χ.), με σκηνές από την Κενταυρομαχία και τη Γιγαντομαχία, αλληγορικές για τη νίκη των Αθηναίων «Ελλήνων προμαχούντων» κατά των Περσών. (Wikipedia)

STOP 2: ΣΤΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΠΛΥΝΤΗΡΙΩΝ “ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ” ΣΤΗΝ ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΗΣ ΣΟΥΡΙΖΑΣ (ΔΡΥΜΟΣ).
Ο αρχαιολογικός χώρος της “Σούριζας –Δρυμού” (γνωστός και ως ανασκαφή του αρχαιολόγου Ε. Κακαβογιάννη) και ο γειτονικός προς ΝΔ αρχαιολογικός χώρος “Ασκληπιακόν” (γνωστός και ως ανασκαφή του καθηγητή Κ. Κονοφάγου), υπήρξαν αντικείμενα πολύχρονης ανασκαφικής ερευνητικής προσπάθειας, ενώ παράλληλα συνεχίζουν σήμερα τα έργα ανάδειξης, αναστύλωσης και συντήρησης των πλυντηρίων και δεξαμενών καθώς και των χώρων θραύσης του μεταλλεύματος κλπ. Το αρχαιολογικό έργο, που έχει επιτελεστεί, είναι αξιοθαύμαστο και όποιος το επισκέπτεται νοιώθει απέραντο θαυμασμό για την οργάνωση, τη δημιουργικότητα και την εφευρετικότητα των αρχαίων μεταλλευτών αλλά και για την εξαίρετη επιστημονική εργασία των αρχαιολόγων και άλλων εξειδικευμένων επιστημόνων, που συμμετείχαν στην όλη αυτή ανασκαφική προσπάθεια και την επιστημονική έρευνα. Υπάρχουν επεξηγηματικές πινακίδες της εφορίας αρχαιοτήτων πολύ κατατοπιστικές.
Παρατηρήσαμε από κοντά, κατά μήκος της κοίτης της κοιλάδας της Σούριζας , τα πλυντήρια εμπλουτισμού του αργυρομολυβδούχου μεταλλεύματος, τις δεξαμενές ομβρίων για τη τροφοδοσία νερού των πλυντηρίων εμπλουτισμού, τις τάφρους συλλογής ομβρίων και διάφορα οικήματα. Κατανοήσαμε το τρόπο λειτουργίας των επίπεδων πλυντηρίων εμπλουτισμού του αργυρομολυβδούχου μεταλλεύματος.
Το νερό χρησίμευε για τον διαχωρισμό, λόγω μεγαλύτερης πυκνότητας των κόκκων αργυρομολυβδούχου μεταλλεύματος από τα ελαφρύτερα μεταλλικά και στείρα υλικά. Στη συνέχεια το νερό “καθάριζε” σταδιακά στις διαδοχικές λεκάνες καθίζησης μέχρι να ανακυκλωθεί. Ένα σημαντικό τεχνολογικό επίτευγμα των αρχαίων μεταλλευτών είναι και τα έργα εσωτερικής αδιαβροχοποίησης των δεξαμενών ομβρίων. Εφάρμοζαν δύο επιστρώσεις κονιάματος αφού πρώτα χάραζαν στη λιθοδομή εγκοπές για καλύτερη πρόσφυση. Η πρώτη στρώση ήταν ένα ασβεστοκονίαμα πάχους λίγων εκατοστομέτρων ενώ η τελική πάχους λίγων χιλιοστών ήταν από ειδικό κονίαμα, που περιείχε κυρίως οξείδιο του μολύβδου PbO.
Σε ένα γραφικό αμφιθεατράκι μέσα στον αρχαιολογικό χώρο ο ξεναγός μας Δρ. Δημήτρης Μπίτζιος μας εξήγησε, με τη βοήθεια εποπτικών εικόνων και επεξηγηματικών σχεδίων, την γεωλογία και την γένεση των αργυρομολυβδούχων κοιτασμάτων του Λαυρίου καθώς και τον τρόπο εξόρυξης και κατεργασίας των αρχαίων μεταλλευτών για την παραγωγή Αργύρου και Μολύβδου κύρια κατά την κλασική περίοδο (5ος και 4ος π.Χ. αι.). Επίσης μας μίλησε για κοινωνικά θέματα της αρχαίας εποχής όπως η δουλεία, για το εφαρμοζόμενο αρχαίο μεταλλευτικό νομικό πλαίσιο, για τα οικονομικά στοιχεία και για τα παραγόμενα μεταλλικά προϊόντα. Έγινε επίσης συζήτηση για την νεότερη μεταλλευτική δραστηριότητα του Λαυρίου, κατά τα τέλη του 19ου και μέχρι τα μέσα του 20ου αι., καθώς και για τα “Λαυρεωτικά”.

STOP 3: ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΕΓΚΟΙΛΟ “ ΧΑΟΣ”
Στα ανατολικά της δασικής οδού Αγ. Κωνσταντίνου- Αγ. Τριάδας, αναπτύσσεται ένα πολύ εντυπωσιακό φυσικό έγκοιλο – βάραθρο. Πρόκειται για ένα καρστικό έγκοιλο, διαμέτρου 155μ. και βάθους 50μ μέσα στο “Ανώτερο Μάρμαρο”. Το φυσικό αυτό έγκοιλο, που σύμφωνα με τη γεωλογική ορολογία, ονομάζεται “Δολίνη” είναι εγκατακρημνισιγενούς προέλευσης. Δημιουργήθηκε κατά την Τεταρτογενή γεωλογική περίοδο, (η οποία άρχισε πριν από 1,6 εκατομμύρια χρόνια και διαρκεί μέχρι και σήμερα) λόγω πτώσης της οροφής ενός φυσικού υπόγειου εγκοίλου, το οποίο είχε σχηματισθεί εξαιτίας της διαβρωτικής και διαλυτικής δράσης των μετεωρικών νερών, που κυκλοφορούσαν στα ανθρακικά πετρώματα. Η πτώση της οροφής μπορεί να συνέβη είτε λόγω του βάρους της βραχομάζας είτε από τεκτονικά αίτια. Η περιοχή αυτή βρίσκεται μέσα στον πευκόφυτο Εθνικό Δρυμό Σουνίου και είναι ιδιαίτερου φυσικού κάλους Εκεί παρουσιάστηκε από τον Δρ, Δημήτρη Μπίτζιο μία συλλογή μεταλλευμάτων και πετρωμάτων του Λαυρίου ώστε να κατανοηθεί το φαινόμενο της δημιουργίας των αργυρομολυβδούχων μεταλλευμάτων του Λαυρίου.

STOP 4: ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΘΟΡΙΚΟΥ.
Στο αρχαίο Θέατρο Θορικού που πιστεύεται ότι είναι το αρχαιότερο θέατρο της αρχαίας Ελλάδας. Παρουσιάζει ένα ιδιόμορφο ελλειψοειδές σχήμα με χωρητικότητα 4.000 ατόμων, που κατασκευάστηκε σταδιακά από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. π.Χ. Υπάρχει μία επεξηγηματική πινακίδα της αρχαιολογίας στο λιθόστρωτο δρομάκι που οδηγεί στο θέατρο.
Λίγες δεκάδες μέτρα δυτικά του θεάτρου παρατηρούμε ένα ανακατασκευασμένο, από τη Βελγική Αρχαιολογική Αποστολή, αρχαίο πλυντήριο εμπλουτισμού του μεταλλεύματος ώστε να εμπεδωθεί ο τρόπος λειτουργίας του, ενώ λίγα μέτρα βορειότερα παρατηρήσαμε την είσοδο μιας αρχαίας μεταλλευτικής στοάς αναστηλωμένη μερικώς, που χρονολογείται κατά τη Πρωτοελλαδική περίοδο δηλαδή περί το 2500 π.Χ.